२२ असोज । विपद् प्रकृति प्रकोप नियन्त्रण दिवस प्रत्येक वर्ष मनाइने एक विशेष दिवस हो ।
विपद् भन्नाले कुनै पनि यस्तो घटना हो जसले जनजीवन, सम्पत्ति, वातावरण वा पूर्वाधारमा ठूलो क्षति पुर्याउँछ। प्रकृति प्रकोप भनेको प्राकृतिक कारणले हुने विपद् हो, जस्तै — भूकम्प, बाढी, पहिरो, खडेरी, चक्रवात आदि। यी प्रकोपहरू नियन्त्रण गर्न सकिँदैन तर तिनको असरलाई कम गर्न सकिन्छ।
विपद् व्यवस्थापन सम्बन्धी जनचेतना फैलाउनु, समुदायलाई विपद् पूर्वतयारी र सजग रहन उत्प्रेरित गर्नु, जोखिम न्यूनीकरण रणनीति विकासमा ध्यान दिनु, सरकार र स्थानीय तहबीच सहकार्य बढाउनु, जलवायु परिवर्तनका कारण बढिरहेका विपद् जोखिमको जानकारी दिनु यस दिवसको उद्देश्य रहेको छ ।
नेपाल भौगोलिक बनावटका कारण भूकम्प, बाढी, पहिरो, हिमपहिरो, आगलागी आदि प्राकृतिक प्रकोपहरूको उच्च जोखिममा छ। विशेषगरी मनसुनको समयमा बाढी र पहिरोले ठूलो क्षति पुर्याउने गर्छ। २०७२ सालको विनाशकारी भूकम्पले झनै विपद् व्यवस्थापनको आवश्यकता र महत्व बुझायो। यस दिवसले हामीलाई आपत् व्यवस्थापन, पूर्वतयारी, र पुनःनिर्माण क्षमतामा सुधार ल्याउने प्रेरणा दिन्छ।
जसको उद्देश्य प्राकृतिक र मानव निर्मित विपद्बाट हुने जनधनको क्षति न्यूनीकरण गर्नु, जनचेतना फैलाउनु र विपद् व्यवस्थापन प्रणालीलाई सबल बनाउनु हो। यो दिवस संसारभरि अक्टोबर महिनाको दोस्रो बुधबार मनाइन्छ। संयुक्त राष्ट्रसंघको अगुवाइमा यो दिवस मनाउन थालिएको हो।
विपद् प्रकृति प्रकोप नियन्त्रण दिवस केवल एक दिनको कार्यक्रम नभई, दीर्घकालीन सोच र कार्यनीति निर्माणको प्रेरक दिवस हो। हरेक नागरिक, संस्था र सरकारले विपद् न्यूनीकरण र व्यवस्थापनमा आफ्नो भूमिका निर्वाह गर्नुपर्छ। सचेत, तयारी र समन्वित प्रयासमार्फत हामी विपद्का असरलाई न्यून बनाउन सक्छौँ।
