लहान १५ असार । नेपालमा प्रत्येक वर्ष असार १५ गते मनाइने राष्ट्रिय धान दिवस अर्थात रोपाइँ महोत्सव कृषिप्रधान समाजका लागि विख्यात परम्परा हो । यस वर्ष अर्थात् २०८२ साल असार १५ गते ‘जलवायु मैत्री कृषि, धान उत्पादनमा वृद्धि’ भन्ने मूल नाराका साथ २१औँ राष्ट्रिय धान दिवस मनाउँदै छ ।
विसं २०६१ मङ्सिर २९ गते मन्त्रीस्तरीय निर्णय गरी २०६२ साल असार १५ गते देखि राष्ट्रिय धान दिवस मनाउन थालिएको हो । कृषिप्रधान देश भएकाले नेपालका अधिकांश मानिसको पेसा खेतीपाती हो ।
कामको चटारोले थकित भएका किसान शक्ति प्राप्तिका लागि दही चिउरा खान्छन् । यसबेला दही चिउराले शरीरमा शीतलता भई शक्ति सञ्चय हुने विश्वास गरिन्छ । असार १५ लाई नेपाली समाजमा दही चिउरा खाने पर्वका रूपमा पनि लिइन्छ । खेतीपाती बाहेक अन्य पेसा र व्यवसायमा लागेका नेपालीले पनि आज दही चिउरा खाई असार १५ मनाउँछन् ।
दिवसको महत्व र परम्परा देखि लिएर धान रोप्ने शुभ मुहुर्त असार १५ लाई धार्मिक र सांस्कृतिक दृष्टिले धान रोप्ने सुयोग्य समय मानिन्छ । सामुदायिक उत्सवको लागी किसानहरू खेतमा भेला भई, गीत–नाच, र दही–चिउरा सहित रोपाइँ गर्दछन् । आगन्तुक तथा टुरिष्ट आकर्षण यो कृषिरस, संस्कृति र पर्यटक आकर्षणको रूपमा विकसित हुँदै गएको छ ।
संस्थागत रूपमा विस्तार गर्दै कृषि मन्त्रालय, कृषि विभाग, नार्क र स्थानीय कृषि ज्ञान केन्द्रहरूको नेतृत्वमा रोपाइँ महोत्सव, तालिम, भिडियो प्रतियोगिता लगायतका कार्यक्रमहरू आयोजना गरिन्छ ।
किसान वर्षभरका लागि छाक जुटाउन यो महिना खेतीमा व्यस्त हुन्छन् । आजका दिन असारे भाकामा लोकदोहोरी गाउँदै छुपुछुपु हिलोमा धान रोपिन्छ । ‘छुपु र छुपु हिलोमा धान रोपेर छोडौँला, बनाई कुलो लगाई पानी आएर गोडौँला’जस्ता लोकलयका गीत गाएर खेतमै रमाइलो पनि गरिन्छ ।
आजको दिवस सन्देश दिन मात्र होइन — वास्तविक परिवर्तनका लागि प्रेरित गर्ने अवसर हो। शुभ धान दिवस
